آموزش شيمی در پيشرفت بشریت فردی و اجتماعی جایگاه بنيادي دارد؛ نقش شیمی در اقتصاد، سياست و زندگی روز به روز پررنگ تر مي شود و طيف وسيعی از محصولات شيميايی از جمله مواد دارويی، رنگ ها، کودها، مواد غذايی و … را پوشش می دهد، آموزش شيمي برای درک بهتر فرآیندهای طبيعي و رویدادهایي که در اثر تماس بشر با طبيعت رخ ميدهند، لازم و ضروری است؛ به همين دليل امروزه، آموزش شیمی از دروس مهم دبیرستان به شمار می‌رود. آموزش شيمي برای افزایش آگاهي دانش‌آموزان از چالش‌ها و مشارکت آن‌ها در حل بحران‌ها ضروری است. با این حال، تلفیق این علم با ریاضیات، استدلال و حفظیات دشواری‌های خاص خود را به وجود آورده است، در این مطلب قصد داریم درباره‌ی سطوح آموزش شیمی در کنکور، پایه دهم، پایه یازدهم، پایه دوازدهم و از پایه تا پیشرفته را برای شما شرح دهیم تا با آگاهی بیشتر به مطالعه‌ی عمیق‌تر این درس بپردازید. در شیمی هم همانند آموزش زیست و آموزش فیزیک نیازمند تلاش بسیاری میباشد زیرا در این دروس در کنکور دارای اهمیت بالایی میباشند.
آموزش شیمی کنکور
از آنجایی که در کنکور سراسری، علاوه بر دقت برای یافتن پاسخ صحیح، سرعت عمل نیز حائز اهمیت است، آموزش شیمی کنکور به شیوه‌ی صحیح می‌تواند در تعیین رتبه داوطلب و آینده‌ی شغلی او سرنوشت ساز باشد؛ زیرا شیمی عضو دروس چالش برانگیز بوده که دانش‌آموزان کنکور تجربی و ریاضی برای پاسخگویی به سوالات تحلیلی و مسائل شیمی همواره دچار مشکلاتی بوده‌اند. به هر حال پیش از آشنایی با متدهای آموزش شیمی، به بررسی سبک سوالات شیمی کنکور می‌پردازیم که به شرح زیر است:
تعداد سوالات شیمی در کنکور ریاضی و تجربی، 35 تست بوده است.
بین 15 الی 20 تست شیمی دارای محاسبات عددی است که آموزش شیمی کنکور برای این دسته از سوالات باید مبتنی بر روش‌های تست زنی در جهت افزایش سرعت عمل داوطلب باشد.
بین 5 الی 8 تست، مربوط به سوالات شمارشی است و آموزش شیمی کنکور برای پاسخگویی به این نوع سوالات باید تمامی حفظیات از فصول مختلف را پوشش دهد و داوطلب می‌بایست قدرت استدلال و دقت به کلمات گزینه‌ها را در خود پرورش دهد زیرا این دسته از سوالات در شیمی کنکور 99 به 11 تست افزایش داشته است؛ در نتیجه احتمال این که در سال‌های آتی نیز بیشتر مورد توجه طراحان قرار بگیرد، وجود دارد.
بین 7 الی 10 تست، از مباحث حفظی است که معمولا ساده‌تر بوده و داوطلب در صورت تسلط به متن کتاب درسی می‌تواند در مدت زمان کوتاه به آن پاسخ دهد.
روش‌های آموزش شیمی کنکور باید به داوطلبان کنکور مباحث پرتکرار، روش‌های تست زنی برای محاسبات عددی و سلایق طراحان کنکور را یاد دهد؛ علاوه بر این موارد دانش‌آموز نیز برای تسلط به شیمی کنکور باید مراحل زیر را طی کند:
پیش‌خوانی قبل از تدریس دبیر می‌تواند دانش‌آموز را با کلیات مباحث آشنا کند.
مطالعه‌ی شیمی پس از آموزش باید به گونه‌ای باشد که مطالب کتاب شیمی و جزوه‌ی دبیر تثبیت گردد و فرد از از حفظیات و فرمول‌ها خلاصه‌ای را تدوین کند.
حل سوالات تشریحی به منظور افزایش تسلط بر متن کتاب و ارزیابی آموخته‌ها قبل از تست زنی، توصیه می‌شود.
تست زنی از پایه تا پیشرفته و نشان دار کردن تست‌های مهم بسیار کاربردی است، زیرا در دوران جمع بندی داوطلب می‌تواند از تست‌های نشان دار شده برای مرور سریع‌تر مطالب استفاده کند.
شرکت در آزمون‌های آزمایشی و تحلیل سوالات شیمی آزمون‌های مختلف، سرعت عمل داوطلب برای تحلیل سوالات شیمی کنکور را افزایش می‌دهد.
حل سوالات شیمی کنکور از مبحث مربوطه، می‌تواند فرد را با نوع سوالات و قسمت‌های پرتکرار آشنا کند.
ضریب شیمی کنکور برای رشته ریاضی و تجربی
در آموزش شیمی علاوه بر آشنایی با انواع سوالات، باید داوطلب بداند که کنکور ریاضی و تجربی دارای زیر گروه‌های مختلف بوده و در هر کدام، دروس اختصاصی، ضرایب مختلفی دارد و ضرایب شیمی برای زیرگروه‌های کنکور ریاضی و تجربی به شرح جدول زیر است:
شماره زیر گروه
رشته
ضریب شیمی
زیر گروه 1
تجربی
3
زیرگروه 2
تجربی
4
زیر گروه 3، 4 و 5
تجربی
2
زیر گروه 1
ریاضی
2
زیر گروه 2 و 3
ریاضی
3
آموزش شیمی دهم
8 الی 10 تست از 35 تست و در واقع بین 22 الی 24 درصد شیمی کنکور تجربی و 30 درصد کنکور ریاضی، مختص به شیمی پایه دهم میباشد، این پایه شامل سه بخش بوده که عبارتند از:
کیهان زادگاه الفبای هستی: آرایش الکترونی و جدول تناوبی این بخش، از مباحث پرتکرار کنکور بوده است؛ در نتیجه آموزش شیمی دهم برای فصل یک می‌بایست مبتنی بر تکرار و ملزم کردن داوطلب به حفظ گروه‌های اصلی جدول تناوبی باشد.
رد پای گازها در زندگی: در این بخش مقدماتی از استوکیومتری بررسی می‌گردد که در شیمی یازدهم به طور مفصل‌تر آموزش داده خواهد شد، اثر گازهای گلخانه‌ای و لایه‌های مختلف هوا از حفظیات این فصل بوده که در بخش سوالات شمارشی و یا به طور مستقیم از آن تست طراحی شده است. از همین بخش می‌توان نتیجه گرفته که آموزش شیمی دهم علاوه بر ایجاد پیش نیاز برای پایه‌های بالاتر، می‌بایست بخش حفظیات را به طور مفهومی به دانش‌آموزان منتقل کند.
آب، آهنگ زندگی: در این فصل نیز مقدماتی از انحلال پذیری بررسی می‌گردد که در شیمی دوازدهم با جزییات بیشتری شرح داده خواهد شد. علاوه بر انحلال پذیری، خواص محلول‌ها نیز در این فصل مطرح می‌شود که از مباحث آسان برای پاسخگویی خواهد بود.
می‌توان از تحلیل فصل‌های شیمی دهم، نتیجه گرفت که آموزش شیمی دهم از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا پایه‌ی شیمی یازدهم و دوازدهم را تشکیل می‌دهد و در صورتی که دانش‌آموز به مباحث تسلطی نداشته باشد، علاوه بر از دست دادن درصد این بخش در کنکور، برای یادگیری بخش‌های بعدی نیز با چالش‌های فراوانی روبه‌رو می‌گردد؛ در نتیجه دبیر برای آموزش شیمی دهم می‌بایست در کنار آموزش شیمی، به دانش‌آموزان چگونگی مطالعه این درس را یاد دهد.
آموزش شیمی یازدهم
14 تست از 35 تست و حدودا 40 درصد شیمی کنکور به پایه یازدهم اختصاص یافته است. پایه یازدهم نیز شامل سه بخش بوده که عبارتند از :
قدر هدایای زمینی را بدانیم: در این بخش به بررسی ادامه‌ی استوکیومتری می‌پردازد که دانش‌آموز می‌بایست کاملا به مسائل این بخش تسلط یابد. در انتها این بخش نیز گذری بر شیمی آلی می‌زند که در بخش سوم شیمی یازدهم به تفضیل بیشتری بررسی خواهد شد. برای آموزش شیمی یازدهم می‌بایست، تیپ‌های مختلف از مسائل استوکیومتری برای دانش‌آموز بررسی شود و ملزم کردن او به حل تست‌های متنوع از این بخش، می‌تواند سرعت و دقت عمل در محاسبات عددی را افزایش دهد.
در پی غذای سالم: در این فصل نیز مفاهیم جذاب و تست خیز ترمودینامیک و سینتیک بررسی می‌گردد که علاوه بر حل مسئله، حفظیات آن در سوالات شمارشی مورد علاقه‌ی طراحان کنکور بوده است، در نتیجه آموزش شیمی یازدهم برای بخش دوم باید بر افزایش قدرت تحلیل دانش‌آموز و آشنایی او با انواع مسائل تاکید کند.
پوشاک، نیازی پایان ناپذیر: ادامه‌ی شیمی آلی و گرماسنجی در این فصل بحث می‌شود که عضو فصول راحت بوده، اما حل کردن تست‌های متنوع در جهت آشنایی با واکنش‌های پلیمری، از جمله نکاتی است که می‌بایست در آموزش شیمی یازدهم، مد نظر دبیر قرار گیرد.
از بررسی فصول شیمی یازدهم می‌توان نتیجه گرفت که این پایه بالاترین درصد سوالات را به خود اختصاص داده است و همین موضوع اهمیت آموزش شیمی یازدهم را افزایش داده است. حل تست‌های متنوع از کتاب‌های آموزشی و تسلط به متن کتاب درسی در تمامی مراحل آموزش شیمی باید مدنظر قرار بگیرد.
آموزش شیمی دوازدهم
11 الی 13 تست از 35 تست و حدودا 37 الی 38 درصد شیمی کنکور تجربی و 31 درصد کنکور ریاضی به شیمی دوازدهم اختصاص یافته است. از آنجایی که پایه دوازدهم علاوه بر کنکور، در امتحان خرداد به طور نهایی برگزار می‌شود، تسلط به سوالات تشریحی و امتحانات نهایی شیمی دوازدهم، باید در آموزش شیمی دوازدهم لحاظ گردد. پایه دوازدهم شامل 4 فصل بوده که عبارتند از:
مولکول‌ها در خدمت تندرستی: مبحث کلیدی این فصل، اسید و باز است که همواره عضو مسائل پرتکرار بوده است. برای این بخش باید آشنایی داوطلب با انواع راه حل کوتاه، تیپ بندی‌های مختلف سوالات و تسلط به محاسبات عددی و لگاریتمی، مد نظر دبیران قرار بگیرد.
آسایش و رفاه در سایه شیمی: بحث اکسایش و کاهش و تلفیق آن با مسائل استوکیومتری، در این فصل حائز اهمیت است. تسلط به فصل دوم پایه دهم و فصل اول پایه یازدهم، پیش نیازی مهم برای این بخش است.
شیمی جلوه‌ای از هنر، زیبایی و ماندگاری: این فصل حفظی بوده که پتانسیل طرح سوال در تست‌های شمارشی را دارد. آموزش شیمی دوازدهم برای این فصل باید در جهت تاکید بر حفظیات، حرکت کند.
شیمی، راهی به سوی آینده‌ای روشن‌تر: واکنش‌های تعادلی در این فصل بسیار مهم است که مورد توجه طراحان در سال‌های اخیر قرار گرفته است. حل کردن تست‌های متنوع و تسلط به واکنش‌ها و مثال‌های کتاب درسی برای این فصل توصیه می‌شود.
شیمی یازدهم و دوازدهم در کنار هم حدودا 80 درصد سوالات را به خود اختصاص داده‌اند و به علت تنوع فصول، آموزش شیمی برای این دو پایه با چالش‌هایی روبه‌رو شده است. تهیه‌ی خلاصه‌ی نموداری از نکات حفظی، نشان دار کردن مسائل بحث برانگیز، شرکت در آزمون‌های جمع بندی و تسلط به سوالات کنکور سراسری سال‌های اخیر می‌تواند چالش‌های آموزشی را برای دانش‌آموزان کاهش دهد.
آموزش شیمی از پایه تا پیشرفته
برای آموزش شیمی به گونه‌ای که پاسخگوی نیاز شما در کنکور باشد؛ باید نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
دبیر و یا پکیج‌های آموزشی را انتخاب کنید که با شیوه‌ی آموزشی آن‌ها تطابق داشته باشید.
برای تست زنی، از تست‌های ساده شروع کنید و کتاب‌هایی را انتخاب کنید که سطح بندی سوالات در آن لحاظ شده باشد زیرا آموزش شیمی از پایه تا پیشرفته، شامل مراحلی است که شما می‌بایست گام به گام آن را طی کنید.
پس از تسلط به چند بخش، حل سوالات ترکیبی را در برنامه‌ی خود لحاظ کنید.
به طور مرتب، هر هفته چند ساعت و در روزهای مختلف شیمی را مطالعه کنید؛ زیرا مشاوران همواره در مراحل آموزش شیمی از پایه تا پیشرفته، تداوم مطالعه و تست‌زنی مکرر را به داوطلبان گوشزد می‌کنند.
از نکات حفظی، خلاصه‌های کاربردی با قلم خودتان بنویسد، زیرا مطالعه‌ی آن در آزمون‌های جمع بندی و هفته‌ی آخر کنکور، برای شما بسیار ثمر بخش خواهد بود.
هر ساله درصد کمی از داوطلبان کنکور ریاضی و تجربی موفق به کسب درصدهای بالا برای شیمی می‌شوند زیرا مراحل آموزش شیمی از پایه تا پیشرفته، مستلزم مطالعه‌ی دقیق کتاب درسی، تست زنی مداوم و آشنایی با سلیقه‌ی طراحان کنکور و سرعت و دقت عمل در محاسبات میباشد. قابل ذکر است چون سوالات شمارشی در کنکورهای اخیر شیمی افزایش داشته است، داوطلب می‌بایست در صورت اطمینان بالای 90 درصد به آن پاسخ دهد زیرا این دسته از سوالات در صورت پاسخ اشتباه، می‌تواند امتیاز منفی جبران ناپذیری را برای داوطلبان کنکور به همراه داشته باشد.
